Bir Ada Daha ”HEYBELİADA”

Bahçe kapısında bir papaz. ”Girebilir miyiz?” diyoruz. ”Do you speak english” diyor. ”Anlarız” diyoruz, ”nerelisiniz” diyor. ”Buralıyız, siz neresindensiniz Yunanistan’ın” diyoruz. ”Nereden bileceksiniz” diyor. Başlıyorum saymaya ”bir ay önce Kastellorizo’da, üç ay önce Lesvos’da, iki yıl önce Rodos’ta sonra Santorini’de, altı yıl önce Teselaniko, Komotini, Atina’da, onbeş yıl önce Girit’te, Mikonos’taydım, daha geriye gitmeyeyim” diyerekten, okulun içini de gezebileceğimizi öğreniyoruz. Bakımlı bahçeden geçip, sütunlu ve basamaklı çok şık bir cephesi olan okula giriyoruz. Binayı, İstanbul’da başka binalar da yapmış olan rum mimar Fotiadis yapmış, yıl 1844.

Yerleri pırıl pırıl cilalı olan büyük giriş holünün, sağ tarafında adak mumları, sol tarafta büyük bir ikona ve yakılan mumların konacağı içi kum dolu sehpa var. Bina simetrik. Sağda ve solda uzun ve geniş koridorlar boyunca sınıflar sıralanıyor. Sınıfların kapıları kapalı ama, koridorlara bakan duvarlarda büyük pencereler var.

Sınıfların bazıları sadece sekiz sıralı, bazıları daha büyük. Tahtanın üstünde Atatürk resmi, yanında ”Ne Mutlu Türküm Diyene” hitabesi. Günümüzde lise statüsünde açık olan, ancak öğrencisi olmayan okulda, zamanında din adamları yetiştiriliyormuş. Sadece İstanbul’un değil, ortodoks cematinin diğer merkezlerinin de bu okul çıkışlı patrikleri olmuş. Çoğu 18.ve 19. yüzyıla ait çok değerli el yazması kitapların da olduğu kütüphane, sağdaki koridorun sonunda, revirden sonra.

   Giriş kapısının karşısındaki kapıdan çıktığınızda, bahçede küçük bir kilise var. Meryem, İsa ve babaya , yani kutsal ruh üçlemesine (Aya Triada) ithaf edilmiş, kökeni Bizans önemine dayanan bir manastır kilisesi. Bizans döneminde gelenek olduğu üzere adalardaki manastırlar sürgün yerleri idi. Bazı soylular da gönüllü olarak manastırlarda inzivaya çekilirdi. Kasım ayının ortasında bile, tarçın renkli kelebeklerin uçuştuğu, çamlar arasında, denize tepeden bakan bir yerde sürgün olmak da, hiç fena sayılmaz sanki.

Ortodoks dünyasını orada bırakıp, adanın mütevazi evlerinin arasından geçip, enteresan isimli bir caddeye giriyoruz. Eski adı Meryem Ana Yolu olan, Refah Şehitleri caddesi. Bu yol bizi adanın arka kısımlarına kadar götürecek. Ama yol üstünde çok güzel ondokuzuncu yüzyıl evleri var.

Derken, faytoncuların arabalarını ve atlarını bıraktıkları alana geliyoruz. Yüz yüzelli metre sonra, sağa doğru toprak yolu takip edince, Terk-i Dünya diğer adıyla Aziz Spridon Kilisesini görüyoruz. O da kapalı, ama bahçedeki masanın üzerinde bir cep telefonu duruyor.

Etrafını dolaşınca sesler duyuyoruz. Derken görevli de bizi görüyor. ”Bak, bu kış günü ta nerelerden geldik” deyince, açıyor kilisenin kapısını. 1862 yılında Arsenios adında bir keşiş buraya gelip bir kulübe yapmış kendine. Sonra zamanın zenginlerinin katkılarıyla bir manastıra dönüşmüş yapı. Derken, 1894 yılındaki büyük deprem sonucu Terk-i Dünya Manastırı yıkılmış. Ve bir yıl içinde, Abdülhamit’in de yüz altın bağışıyla, daha büyük bir şekilde yeniden inşa edilmiş.

Arsenios da, ölünce  bahçede bir mezar yapılarak gömülmüş. Kilisenin ithaf edildiği  aziz Spiridon, yalınayak dolaşmış dünyayı, dinini yaymak için. İkonostasın önünde cam kapaklı bir kutu, içinde ayakkabıları. Kırmızı kadife, simli işlemeli.

Tam oradan sola doğru baktığınızda aşağıda Çam Limanı ve plaj, karşıya baktığınızda Atatürk’ün 1924’te yapım talimatını verdiği, çoktan kapanmış Heybeliada Sanatoryum binaları. Bulunduğunuz yamaçtan aşağı doğru bakınca da, yanmış üç hektarlık bir alan görüyorsunuz.

Denizi sağımıza alıp devam ettiğimizde Aya Yorgi manastırına geliyoruz. Kudüs Patrikliğine bağlı bir manastır olduğunu  söylüyor bahçıvan. Zaten etrafta başka kimse yok ve içeriye giriş yasak. Manastırın kilisesinin kubbesi gözüküyor.

Adayı çepeçevre dolaşarak yeniden iskeleye geldik. İskelenin karşısında restoranlar ve kafeler sıra sıra. Arkaları da adanın çarşısı, malum tabela kirliliği diz boyu. Adada 1934 yılında yapılmış bir de cami var. Merkezde  bir kilise daha, 19.yy. yapısı Aya Nikola Kilisesi. Çan kulesi yerine, bir saat kulesi var. Vapura yetişmek için iyi bir uyarıcı.